Swingend lesprogramma leert scholieren over geschiedenis en actuele betekenis van gospel

Identiteit, racisme, zingeving, polarisatie: belangrijke onderwerpen die zichtbaar en onzichtbaar een rol spelen in veel schoolvakken. Deze thema’s komen ieder op een eigen manier terug in Gospel, een nieuwe multimediale tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Voor het voortgezet onderwijs is bij deze expositie een onderwijsprogramma ontwikkeld waarmee scholieren niet alleen kennismaken met de geschiedenis en ontwikkeling van de gospelmuziek, maar tevens op een aansprekende manier leren over de betekenis van het genre voor maatschappelijke verhoudingen vroeger en nu. Ook reflecteren ze met de interactieve museumles op de betekenis van muziek in hun eigen leven.

De tentoonstelling Gospel is een muzikale tour langs de geschiedenis én actuele betekenis van een van de invloedrijkste muziekgenres. Niet alleen is gospel de basis voor veel muziek die ook vandaag de dag nog hitlijsten aanvoert (artiesten als bijvoorbeeld Snoop Dogg, Mariah Carey en Kanye West danken hun succes deels aan gospel), ook is het genre onlosmakelijk verbonden met maatschappelijke thema’s als ongelijkheid, racisme en protest, maar ook met identiteit, verbinding, kracht en hoop. Het maakt gospelmuziek een tot de verbeelding sprekend uitgangspunt om scholieren uit het voortgezet onderwijs inzicht te geven in deze onderwerpen. Met het onderwijsprogramma bij de tentoonstelling krijgen de leerlingen extra achtergrondkennis over de ontwikkeling van gospel vanuit het slavernijverleden. Ook biedt de museumles handvatten om met elkaar in gesprek te gaan over de huidige betekenis van de muziek en haar geschiedenis. Zoals zangeres en co-curator van de tentoonstelling Shirma Rouse niet voor niks zegt: ‘Gospel is voor iedereen, of je nu gelooft of niet. De boodschap van hoop, liefde en kracht kan iedereen raken.’

Een interactieve duik in een bewogen ontstaansgeschiedenis
De grote rol voor video en audio maakt Gospel een multimediale ervaring, die scholieren op een andere manier het museum laat ontdekken. Niet alleen de grootheden uit de gospelmuziek, maar ook belangrijke historische gebeurtenissen passeren de revue. De tentoonstelling gaat complexe onderwerpen niet uit de weg. Zo ontdek je hoe gospelmuziek ontstond vanuit de spirituals. De tot slaaf gemaakten in het zuiden van de Verenigde Staten ontwikkelden christelijke liederen in hun eigen muzikale traditie. Alle pijn en leed van de omstandigheden klinkt door in deze spirituals, even confronterend als helend, even hoopvol als tragisch. Bijzonder is ook de zogenoemde Slave bible, een speciale versie van de bijbel die werd samengesteld voor het Caribisch gebied. Hierin zijn alle passages weggelaten die mogelijk konden leiden tot opstand onder de tot slaaf gemaakten.

Aan de hand van objecten en interviews in video’s komt ook de relatie met protest voorbij. Zo vertelt rapper Typhoon hoe gospel in de jaren ’50 en ’60 niet alleen een wapen vormde in de strijd voor burgerrechten in de VS, maar ook nu nog haar weerklank vindt in recente Black Lives Matter-protesten. Die directe link met actuele onderwerpen laat leerlingen de relevantie zien van de gospelmuziek en nodigt uit tot discussie over hoe we nu met elkaar samenleven.

De waarde van muziek
Vanzelfsprekend is er veel aandacht voor muziek. Met behulp van bekende en minder bekende gospelhits, fragmenten uit beroemde optredens en video’s waarin deskundigen hun liefde voor en kennis over gospel delen, leer je grootheden als Thomas Dorsey, Mahalia Jackson en Aretha Franklin kennen. Onze Nederlandse gospel-queen Shirma Rouse zorgt daarbij voor een muzikale omlijsting: met haar geweldige stem en beleving van de gospel heet ze bezoekers via audio en video welkom, en laat je aan het einde van de rit nog nagenietend en ongetwijfeld swingend achter. Onderweg kom je ook minder voor de hand liggende ‘vakgenoten’ van Shirma tegen – zoals Madonna, U2 en Moby. In de museumles ontdekken leerlingen waarom: ze leren hoe gospel de basis legde voor onder meer de blues, r&b, hiphop en popmuziek. Vervolgens gaan leerlingen gezamenlijk aan de slag om te ontdekken welke rol muziek speelt in hun eigen leven. Het onderwijsprogramma, waarvan versies voor zowel het VMBO, HAVO als VWO beschikbaar zijn, is dus educatief op verschillende vlakken en sluit inhoudelijk aan bij verschillende schoolvakken. Per leerniveau worden het programma en de daarin gebruikte werkvormen door de museumdocent aangepast op de betreffende groep.

Reserveer op tijd!
De bij Gospel ontwikkelde les in het museum duurt 90 minuten. Het is een unieke en aansprekende kans om leerlingen te laten kennismaken met het ontstaan van de invloedrijke gospelmuziek, de maatschappelijke context waarin dit gebeurde en de betekenis voor onze huidige samenleving. Het programma is onderdeel van de tijdelijke tentoonstelling die tot 10 april 2023 te zien is. Wacht dus niet te lang en reserveer op tijd een plekje voor je klas!

Praktische informatie over een schoolbezoek aan Gospel vind je op www.catharijneconvent.nl/voortgezet-onderwijs/gospel-les/.